2. DE PERIODE VAN HET ONAFHANKELIJKE
Fenicië.
Na de
overheersing door de Egyptenaren vooral, treedt de periode in,
waarbij
Fenicië langzamerhand volledig onafhankelijk wordt. We gaan nu
ook
definitief spreken over de Feniciërs in Fenicië. Voordat dat
helemaal een
feit is, krijgt Fenicië eerst nog te maken met de
invasies van
de zeevolken.
2.1. Invasies der zeevolken.
Omstreeks
1200, maar vooral daarna krijgt o.a. Syrië te maken met de
zeevolken,
die onder meer deze streek brandschatten. Het rijk van de
Hethieten
krijgt een abrupt einde, wanneer het vooral door de bewoners
van de Kaska
landen in het noorden wordt aangevallen. Ramses III van
Egypte weet
nog stand te houden tegen de onstuimige aanvallen van de
Zeevolken,
maar niettemin boet het Nieuwe Rijk van Egypte snel aan
betekenis in. Grootste slachtoffer van de
rooftochten door de Zeevolken
in Fenicië
is de oude stad Oegarit, dat grotendeels verwoest wordt.
Ook Byblos
moet er aan geloven. Arvad wordt ingenomen, maar kennelijk,
gespaard,
want haar geschiedenis wordt niet afgebroken.
Volgens
Justinius (XVIII 3,5) zouden Aradus en Sidon echter verwoest worden.
Met Tyrus en
Sidon gooien de Zeevolken het op een accoord. Een deel der
Zeevolken
vestigt zich aan de zuid‑Palestijnse kust bij Gaza. Het zijn
de Phleti,
die door de Egyptenaren eerder waren verslagen. Later worden
zij de
Philistijnen genoemd. Het zeevolk der Danoeda vestigt zich vooral
in en om
Tyrus.
Door het verval
der grote rijken en na de turbulentie door de invasies
der
Zeevolken, is de weg vrijgemaakt voor de kleinere staten om het juk
van de grote
broers af te werpen en zich zelf te ontwikkelen tot
weliswaar
kleine, maar levenskrachtige staten.
2.1.1. Wie waren de Zeevolken? 1)
Het is nog
niet geheel en al duidelijk, wie dat nu precies zijn en waar
zij vandaan
komen. De farao’s hebben in de periode 1220-1180 v.C vele name genoemd. Opmerkelijk is, dat Ramses III daarbij
de vreemde god Baal noemt in relatie met zijn eigen god
Montu.
Van enige
volken heeft men een idee, of althans de namen:
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
1). Zie o.a:
"De Zeevolken" van N K Sanders.(map
17.4 + boek 2).
"The origin of the sea-peoples and their
settlement on the coast of Canaan",I.Singer, OLA 23.
"Some aspects of the 'Seapeoples'
settlement", A.Mazar, OLA 23.
"The Constructive maritime role of the
Seapeoples in the Levant",A.Raban, OLA 23.
OEGARIT EN DE ZEEVOLKEN
De laatste dagen van Oegarit zijn
ons min of meer nagebleven door
een serie kleitabletten, die
vermoedelijk een correspondentie voor‑
stellen tussen een bevriende
vorst van Cyprus en de Oegaritische
vorst zelf. Op één van deze
kleitabletten staat dan ook te lezen:
"Daarnet zijn zeven schepen
hier aangekomen, die ons grote schade
hebben toegebracht. Als nog meer
vijandelijke schepen opduiken,
laat het mij dan weten, zodat ik
op de hoogte ben."
Zie Boek 24.RAS SJAMRA
Ugarit en het Oude Testament.
E.Jacob. i.e.v.v.C.Golterman‑Van Dijk. G.F.Callenbach Nijkerk 1962. Deel 11 van
serie Bijbel en Archeologie. Foto's, figuren, plattegronden, legenden. Van
belang vanwege de relatie van de Kanaänietische godsdienst met die van de
bijbel. Blz 6. citaat J.Gray:"dat
Israël soms bij Kanaän in de leer is gegaan en zijn erfenis in bezit heeft
genomen."
Zie Boek 92.RAS SJAMRA
EN HET OUDE TESTAMENT
Openbare les. C.H.W.Brekelmans.
Universiteit Nijmegen. Dekker & van de Vegt. Nijmegen ‑ Utrecht 1962. Van
belang vanwege de besproken taal ‑ relaties. De betekenis van de taal van
Oegarit voor de studie van het hebreeuws. Oegaritisch is een onderdeel van de
NW semietische taalgroep. Een reconstructie van de voorgeschiedenis van het
hebreeuwse systeem aan de hand van diverse voorbeelden: een nadere precisering.
Net zoals Qumran voor de nageschiedenis dat is. EL = bnj bnwt: de
bouwer/maker/schepper van al het gebouwde/gemaakte/geschapene.
Zie: De 23e opgravingscampagne te Ras Shamra in
1973.(boek 108)
Tijdschrift SYRIA 1974 ‑ R A
Stucky.
OEGARIT, Een nieuwe
Phoenicische stad. J.P.Lettinga,
Servire, 1948 (Vondsten
1928-1939).(boek 22)
Boek 24.RAS SJAMRA, Ugarit en
het Oude Testament. E.Jacob,
G.F.Callenbach, Nijkerk, 1962.
Boek 92.RAS SJAMRA EN HET
OUDE TESTAMENT. C.H.Brekelmans,
Dekker & van de Vegt,
Nijmegen/Utrecht, 1962.
Boek 99.ZUR BESICHTIGUNG VON
RAS SHAMRAH - UGARIT. G.Saadé,
Lattakia, 1967. (gids langs de belangrijkste plaatsen).
Boek 108.OVERZICHTEN VAN DE
GESCHIEDENIS EN DE OPGRAVINGEN IN HET
NABIJE
OOSTEN ‑ RAS ES SAMRA &
MINET EL‑BEIDA J.P.Lettinga, Leiden, E.J.Brill, 1942.
Tabel 2. Namen van Zeevolken
‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑
A n
t i e k e n a m e n Modernere naam
‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑
Teresj Toersja Etrusken?
Mesjwesj Wesjwesj Maxya's
Mas(h)aus(h)a
Sherden/Sjardana Sarden?
Sjekelesj
Sikelen
Ekwesj/Akajwasj Akawasja Achaërs?
Dainjoena Danoeda Danaërs
Peleset
Phleti Zakkari's Philistijnen
Loekkoe
?
Tjekers
Kretenzers?
Luviërs
neo‑Hethieten?
Kasjka Kesjkesj ?
Dardany Dardanoi
Denyen
Danoi?
‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑
Overigens
waren het niet allemaal volken van de zee, die de antieke
staten op
hun grondvesten deden schudden. Ook de Libyërs deden,
ondersteund
door enige volken van de zee, reeds in 1220 een serieuze
inval in
Egypte. Zij werden nog door farao Merneptah tegengehouden.
Een ander
landvolk in de aanval is dat van de Phrygiërs, dat vanuit de
Balkan aan
de Hethieten de doodsteek gaf.
Ramses III pocht op de afbeeldingen te Medinet Habu over
zijn prestaties tegen de Zeevolken ca.1180 v.C. Hierop is o.a. sprake van een
veldslag en een zeeslag tegen de Tjeker, Shekelesh, Denyen en Weshwesh. Voorts
zou hij strafexpedities hebben uitgevoerd in het land van Djahi tegen de
Meswesh en de stammen van de Shasu. *
Verder zijn
er nog de Hoebsjoe; een soort plunderbenden uit de steppen
en de woestijn,
die we eigenlijk het gehele tweede millenium tegenkomen.
Nochtans
zijn het de Zeevolken vanuit waarschijnlijk zuid‑Italië en de
Balkan, die
hun stempel drukken op deze turbulente tijd.
Cyprus,
Oegarit en Byblos moeten in de Levant de zwaarste tol betalen.
Beroemd
hieromtrent is de briefwisseling tussen de laatste koning van
Oegarit en
de koning van Alasiya(Cyprus). Zie hiervoor met name blz 138
en 139 van
de "Zeevolken" door N.K.Sanders.
2.1.2. De smeltkroes.
Wanneer
culturen elkaar ontmoeten in plaatsen van handel en communicatie
ontstaat
meestal een nog grotere cultuur. Bundeling van kennis en
technieken
leidt tot een doorbraak, in dit geval op het gebied van
scheepvaart,
nijverheid en schrift bij de Feniciërs.
De ontwikkeling
in
kunstuitingen blijft bij de Feniciërs wat ten achter. Ook bij de
Carthagers
komen we dat later tegen. Het schijnt samen te hangen met hun
fatalistisch
aandoende religie en hun over het algemeen sobere
levenshouding (Zie deel DRIE:Religie).
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
* Zie M79.5.Medinet Habu: Oxcarts, ships and migration
theories, Robert Drews, JNES 59
nr 3 (2001).
FILISTIJNEN
Volgens de bijbel komen de Filistijnen van
het eiland Kaftor
(=Kreta). Zij stichten de steden
Gaza(opnieuw), As(h)kalon,
As(h)dod, Gat en Ekron. Vanuit
die bases dringen zij door tot Geber
en Bet‑S(h)emes(h). Daar worden
de Israëlieten verslagen (Saul+).
De zoon van Saul trekt zich terug
in de bergen (Es(h)baäl!). De
Filistijnen van As(h)kalon zijn
ook overzee expansief en schijnen
volgens Justinius vanuit Sidon op
hun beurt Tyrus (her?)stichten.
Zie:SYRIA LXI, RAOA, Paris, 1984.
-Arrou Gourou et
Sapanou:circonscriptions administratives et
géographie mithique du
royaume d'Ougarit, P.Bordreuil.
-Le sceau nominal d'Ammiyidtamrou,
roi d'Ougarit,
D.Pardee/P.Bordreuil.
-La lettre Hani 81/4 et
l'identification du site de ras ibn Hani,
D.Arnaud.
-Rémarques sur des ouvrages de
soutènement et de défense à ras Shamra
et à ras ibn Hani, J.Lagarce.
Zie:SYRIA LX, RAOA, Paris, 1983.
-Les céramiques de fabrication
locale à Ougarit à la fin du
bronze récent, J.Y.Mouchambert.
Zie:SYRIA LXVI, RAOA, Paris,
1989.
-à propos de la topographie
économique de l'Ougarit: Jardins du
midi et pâturages du nord,
P.Bordreuil.
Zie:SYRIA LXVII, RAOA, Paris, 1990.
-Fouilles de la 48e campagne à
Ras Shamra-Ougarit.
-Yabninu et le palais sud
d'Ougarit, J-C.Courtois.
Zie: Boek 2.DE ZEEVOLKEN
Egypte en Voor‑Azië bedreigd., N.K.Sanders. Thames & Hudson, London
1978.
Een geschiedenis van de invallen van de zeevolken omstreeks 1200 v.C.
Fibula van Dishoeck, Haarlem,
1980 Unieboek
Bussum. Chronologie, illustraties, diverse kaarten.Oegarit is in beeld.
De ondergang
tegemoet
Het gebied van de Egeïsche
zee in de 13e eeuw
De crisis in het
oostelijk bekken der
Middellandse zee I: Egypte
en het Noorden
De crisis in het
oostelijk bekken der
Middellandse zee II:
Anatolië,Oegarit en Cyprus
De crisis in het
oostelijk bekken der
Middellandse zee III:
Noordelingen in de Levant
Crisis in het
Egeïsch gebied
Met name de kaart op blz 14/15 en de chronologie op blz 195-199.
blz 191: Van Cyprus trokken de
Sjardana (of een deel ervan) dan naar het westen en vestigden zich op Sardinië,
het eiland, dat aan de Sjardana zijn naam dankt, die het in de 9e eeuw v.C had
verkregen, zoals ons bekend is uit een te Nora gevonden inscriptie, die
blijkbaar betrekking heeft op een expeditie van Tyrus om de Fenicische
mijnbouwbelangen op Sardinië veilig te stellen. In dit beeld past dan heel goed
de Fenicische aanwezigheid op Cyprus in diezelfde tijd, zomede de vroegere en
zijdelingse betrekking tussen Fenicië en Oegarit. Althans: dit is de gevestigde
mening, waarmee Maspero begon. Maar het is achterhaald > zie: M79.5.Medinet
Habu, Robert Drews, JNES 59 nr.3 (2001). Het ligt allemaal wat ingewikkelder!
HET HETHIETENRIJK GAAT TEN ONDER.
Tekenender kan de ondergang van
de Hethieten als zelfstandig groot
rijk niet geweest zijn, zoals
spreekt uit een bericht aan de koning
van Oegarit. Hierin vraagt de
Hethietenkoning om voedsel voor zijn
volk, omdat de vijand het land
geplunderd heeft, zodat zijn volk nu
honger lijdt. Oegarit zelf is echter ook
al ten dode opgeschreven en
zal niet veel hulp meer hebben
kunnen bieden. De Hethieten worden
definitief door o.a. de
Phrygiërs, Kaska en Moski verslagen.
Niettemin weten groepen Hethieten
de stadstaten van Syrië te berei‑
ken en stichten daar kleinere neo‑Hethietische
staten.
Zie:RIVISTA DI STUDI FENICI XV,
Roma, 1987.
-Su alcuni antroponimi da
Ugarit, P.Xella/S.Ribichini.
Zie:ORIENTALIA, vol.55, 1986.
-Mytos y leyendas de Canaan
segun la traduciòn de Ugarit,
G.del Olmo Lete.
Zie:SYRIA LXIII, Paris, 1986.
-Bassit, P.Courbin.
-Le céramique à engobe rouge
de l'âge de fer à Bassit, F.Braemer.
ZIE:ATLAS VAN DE FENICISCHE EN
PUNISCHE STAMMEN, STEDEN EN VOLKEN.
Kaart 5A.De wereld van Ugarit
Kaart 5B.Het vorstendom
Ugarit
Kaart 5C.Plattegrond Ugarit
Zie Boek 123.PHOENIX
39,1
Ex Oriente Lux, Leiden, 1993. Actualiteiten met o.a.: Mesopotamië en Syrië,
W.H.van Soldt.
Van belang door nieuwe
tekstpublicaties.
- Nami ligt halverwege Dor en Haifa.
van 1900-1200 in gebruik met een kunstmatige haven, pier en sluizen; opgave in
1200 v.C. Een bronsverwerkingscentrum. Kruikjes en lampjes. Identiek aan Atlit?
- een nieuw archief uit Oegarit:
teksten van de 34e campagne (1973) waarschijnlijk rept Amurapi over het land
Sjikila (=Sicilië?) in Oegarit was een contingent (te oude) schepen van
Karkemisj
Het was
vooral de smalle kuststrook tussen het Libanongebergte en de
zee ter
hoogte van Tyrus en Sidon, waar na de ongeregeldheden tijdens
de invallen
van de Zeevolken, de Kanaänietische culturele en politieke
tradities
intact bleven. Toen het land zo ingeperkt werd door de aan‑
vallen van
de Zeevolken, maar ook door het opdringen van de Hebreërs,
gingen de
Kanaänieten het meer en meer op zee zoeken en vanaf deze tijd
kunnen we pas met recht van Feniciërs gaan
spreken.
Menige
koopman en vrachtvaarder uit de Libanon had nu ook nieuwe
compagnons.
Velen van de Zeevolken vermengden zich met dit reeds aan‑
wezige rijke
mengsel van volken langs de Levantkusten.
Waaruit
bestond die enorme smeltkroes van volken en stammen dan wel? Er
zijn er
minstens 20 traceerbaar. De mate, waarin ieder voor zich
bijdroeg aan
het "Fenicische volk", is nauwelijks na te gaan. Sommige
meerdere
naamgevingen gelden voor mogelijk een hetzelfde volk of stam.
NEGEVSEMIETEN PROTOFENICIëRS KANAÄNIETEN HEBREëERS HETHIETEN LUVIëRS
AMORIETEN
DANOEDA KRETENZERS KHRETI LOEKKOE PELESET TJEKERS SJARDANA
TERESJ
ASSYRIëRS AKAJWASJ ACHAëRS MYCENERS KASJKA DARDANOI HOEBSJOE
SJEKELESJ
CHOERRIETEN CYPRIOTEN HYKSOS GIBLIETEN ARVADIETEN ARAMEëEN 1)
Het meest
waarschijnlijk lijkt, dat de Negevsemieten, Kanaänieten en
Zeevolken
het sterkste qua aantallen hebben bijgedragen qua aantallen
aan het
omstreeks deze tijd tot stand gekomen "Fenicische volk".
Vanaf 1150
zijn de Feniciërs vrijwel gevrijwaard van elke vorm van
serieuze
bedreiging of concurrentie en indeze tijd leggen zij de
grondslag
voor hun bestaan van minstens een vol millennium.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
1):Antieke en moderne namen worden
met opzet door elkaar gebruikt,
omdat lang niet altijd zeker is, of
een bepaalde moderne naam ook
werkelijk correspondeert met de
gedachte antieke naam voor dat
bepaalde volk.
DE TROJAANSE OORLOG.
Tussen 1193‑1183 vindt de
Trojaanse oorlog plaats. Waarschijnlijk
is het ook een vete tussen de
verschillende Zeevolken?
Zie:Boek 135.ILIAS
Homerus. i.e.v.v.M.A.Schwartz, Salamander Klassiek/Querido, Amsterdam, 1998.
Van
belang op o.a. blz 137.
ZO LEEFDEN DE GRIEKEN T.T.V.HOMERUS,
E.MIREAUX, HOLLANDIA,
BAARN, 1958/1979, hoofdstuk
XI.De wereld der dolenden en
ontwortelden.
Zie:ATLAS VAN DE FENICISCHE EN
PUNISCHE STAMMEN, STEDEN EN VOLKEN.
Kaart 6A.Bij de inval van de
zeevolken en Libysche stammen
Kaart 6B.Na de inval van de
zeevolken
Zie:STUDIA PHOENICIA, OLA 22,
LEUVEN 1987.
-Ateliers phénicien dans le
monde égéen, A.M.Bisi.
-Le rôle et la place des
Phéniciens dans le vie économique des
ports de l'égée, M.F.Baslez.
Zie:DIE PHÖNIZIER IM ZEITALTER
HOMERS, PH.VON ZABERN, MAINZ, 1990.
DIE PHÖNIZIER IN
GRIECHENLAND, U.GEHRIG, MAINZ, 1990.
DIE PHÖNIZIER BEI HOMER, J.LATACZ,
MAINZ, 1990.
DEFINITIE "VOLK":
Een verzameling personen van
eventueel verschillend ras of origine,
maar op één woongebied met één
taal en met dezelfde historische en
culturele achtergrond.
Zie:"Prehistoric Greece and
Cyprus"‑an archeological handbook,
H G Buchholz/V Karageorghis, PHAIDON VERLAG.
Zie Boek 37.PHOENICIA AND THE
PHOENICIANS
D.Baramki.
Khayats Beiroet 1961. Gericht
op Oost‑Fenicië. Aandacht voor de begintijd. Veel Numismatiek. Foto's. Anat en
Keret op blz 48. Afbeeldingen. Gedegen boekwerk! Assimilatie tussen proto Feniciërs/Semieten en de indo-europese
Aegeërs. Door de Aegeese injectie pas de zee op. Hypothese Keftiu in
conclusie. De Egyptenaren noemen het gehele oostelijke bekken van de
Middellandse zee zo en in het bijzonder de Aegeïsche wereld. De primitieve
Hellenen noemden de Aegeïsche wereld en daaromheen Fenicië en op hun tocht naar
het oosten namen ze diezelfde naam mee. Kanaän komt van het Hoerrietische woord
Kenaggi (=rood) en is een equivalent voor het griekse woord Fenicisch.
Beheersen de Aegeërs nog lang Cyprus en komen we daarom de Feniciërs daar zo
laat tegen? In Corinthe wordt de semietische godin Melikertes vereerd. Is het
toeval, dat Carthago en Corinthe in 146 verwoest worden: moet dezelfde
handelsgeest worden uitgeroeid? Voor de keramiek van Fenicië gebruikt men de
volgende chronologie: neolithicum 5000-4000, chalcolithicum 4000-3100, vroeg
brons 3100-2300, Intermediair 2300-1900, midden brons 1900-1500, laat brons 1500-1150,vroeg
ijzer 1150-900, midden ijzer 900-550, laat ijzer/perzisch 550-330, hellenistisch
330-64, romeins 64-330 na Chr, byzantijns 330-636
na Chr. Baramki ziet de Aegeërs als de
meesters en de Feniciërs als de leerlingen, zij het gedurende een vrij korte
periode. Munten vanaf blz 80. Archeologische bevestiging van Salomo (en dus van
Hiram) op blz 73.
Zie Boek 40.DE FENICIëRS
Het puperrijk uit de Oudheid. G.Herm.
i.e.v.v.: C.W.A.J.A.Walraven Meulenhoff
Baarn 1974. Populair‑
wetenschappelijk. Matige kaartjes.
Enige foto's. 'Pakkende' aanheffen.
Eigenlijk alleen van belang om smeuiïge teksten
te gebruiken. Diverse gewaagde stellingen
en annames. Blz 61: Zeevolken+Zeekanaänieten=Feniciërs.
ncfps
Geen opmerkingen:
Een reactie posten