3.4.12. Bijna een eeuw van rust.
In de tijd, die nu volgt tot ongeveer
340 hebben de Grieken het meestal
te druk om elkaar te bestrijden.
Zelfs gaat Sparta op een gegeven moment
een verbond met de Perzen aan. De
Feniciërs worden echter niet meer op
grote schaal ingeschakeld. De
Perzische macht slinkt steeds meer
en de
Fenicische steden worden steeds
autonomer. Een ander proces, dat deze
eeuw zich doorzet, is de culturele
beïnvloeding van Grieken
op de Feniciërs.
In het oosten dus een tamelijke rust;
in het westen moeten de Carthagers
daarentegen alle zeilen bijzetten om
zich te handhaven tegen vooral het
opdringen van Syracuse. Ook aan de
randen van het Perzische rijk is het
allerminst rustig. Vooral Egypte
probeert van alles om
de Perzen te
verdrijven. Toch duurt het daar tot
het eind van de 5e eeuw. De onafhan‑
kelijkheidsstrijd duurt daar van 410‑404.
Amyrtus verwerft de zelfstan‑
digheid. Hij wordt in 398 opgevolgd
door Néphéritus I, die de strijd
tegen de Perzen voortzet en ook
Sparta ondersteund schijnt te hebben met
100 triëren. Achoris van Egypte sluit
in 388 een verbond
met Athene,
even later gevolgd door Evagoras van
Cyprus. Ook de Pisidiërs en Libyërs
uit de streek van Barce sluiten zich
daarbij aan. De tamelijke rust van
Fenicië wordt tijdelijk verstoord door
Evagoras, die zijn geluk ook op
het vasteland gaat zoeken.
Na de mislukking van de onderwerping
van alle Grieken, gaat de Perzische
Grote Koning ertoe over
om het front
aan de Middellandse
zee te
versterken met wachttorens en forten.
Een mooi voorbeeld hiervan is een
fort, dat in de 4e eeuw nabij Banyas
wordt aangelegd. Het is zo'n 40 bij
120 meter en telt 10 bastions, die
elk circa 10 x 10 meter groot zijn. *
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
* :Zie:"Défense du front
mediterranéen de l'empire Achémide" van
Maurice Dunand.
SATRAPIE
De vijfde satrapie= strekt zich
uit van de stad Poseidon (aan de
monding van de Orontes) tot aan
de noordelijke grens van Egypte.
Naar het oosten toe is de grens
mogelijk bij de Eufraat gelegen.
Naar het westen toe wordt het
eiland Cyprus er ook toe gerekend.
3.4.12.1. De inval van Evagoras.
Omstreeks 388 valt Evagoras van Salamis
Fenicië zelf binnen. Hij heeft
daarvoor o.a. 50
Triëres gekregen van
Achoris van Egypte
en een
aanzienlijke hoeveelheid koren. Hij
debarkeert in Fenicië, waarschijn‑
lijk in de buurt van Sidon, want in
die stad vinden we twee zuilen
in
een tempel van Esjmoen met de naam
van Achoris er op. Lang succes heeft
Evagoras niet, want hij wordt spoedig
bedwongen en moet
zelfs naar
Egypte vluchten. Kennelijk is Cyprus
voor hem tijdelijk niet meer veilig
en kennelijk valt Cyprus weer
grotendeels onder de Fenicisch/Perzisch
contrôle.
3.4.12.2. Enige namen.
Over de gebeurtenissen in Fenicië
zelf is in de tijd tussen 445 en 365
niet zoveel bekend. Het zijn
bijvoorbeeld wat namen van
koningen. Zo
zijn
die van van
Sidon bekend:Tabnit, Eshmunazar,
Bodashtart en
Yatonmilk. In Byblos regeert
omstreeks 450 Yehawmilk. In 400
verschijnt
de naam Shipitbaäl en in 360 zwaait
Elibaäl de scepter over Byblos.
Andere koningen van
Byblos:Adramelek 350
Ozbaäl 340
Aïnel 335
Nog steeds is Fenicië verbrokkeld in
de vier grotere vorstendommen en
diverse kleinere plaatsen. ook in
Cilicië en op
Cyprus handhaven de
Feniciërs zich, maar ze komen
langzaam meer en meer onder de Griekse
invloed. Tyrus blijft nog het meest
Fenicisch. Deze stad heeft echter niet
meer de betekenis van weleer.
Uit deze tijd stamt ook de sarcofaag
van Tabnit, waarop het volgende te
lezen staat:
"Wie gij ook zijt, iedere mens,
die deze sarcofaag ontmoet,
gij zult
niet dit graf openen en mij niet
storen. Want zij hebben voor mij geen
zilver verzameld. Zij hebben voor mij
geen goud verzameld,
noch iets
anders....., alleen ik lig in dit
graf:Open dus niet dit graf en stoor
mij niet, want deze daad is voor
As(h)tarte een gruwel. Als gij mij toch
opent en mij stoort,(dan) zult
gij geen
nakomelingen krijgen bij de
levenden onder de zon. Ook zult
gij geen rustplaats
vinden bij de
geesten van de dood."
Het is een van de mooist
overgebleven sarcofagen van
de Sidonische
koningen, maar ook de latere Baäl‑Sjilem,
Abd‑Amar en Baäna zullen wel
op deze manier ter ruste zijn gelegd.
Helaas hebben de grafrovers veelal
niet geluisterd naar de vervloeking,
die op de sarcofagen te vinden was.*
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
810
* Zie:The biggest supermarket in
Lebanon, R.Fisk, BERYTUS vol.XXXIX, 1991.
EVAGORAS
411:bestijgt de troon te Cyprus.
405:begin van revolte te
Cyprus.
388:de rebellie slaat over
naar diverse Fenicische steden.
381:verslagen bij Kition.
Evagoras blijft in functie,
maar moet zijn veroveringen
afstaan en opnieuw tribuut
betalen aan de Perzische koning.
De vredesbepalingen zijn voor Evagoras nog aan de gematigde
kant vanwege onenigheid
tussen de Perzische leiders Tiribaze
en Orontes!
Zie:
ATLAS VAN DE FENICISCHE EN
PUNISCHE STAMMEN, STEDEN EN VOLKEN:
H.R.van Diessen, Apeldoorn 2000.
Kaart 57.Evagoras (411-374 v.C).
GRIEKEN IN FENICIë
Het was niet zo, dat er geen
Feniciërs in Griekenland leefden
en dat er geen Grieken in
Fenicië woonden. De Grieken hadden
eigen vestigingen op de kust
van de Levant.
Zie bijvoorbeeld:"The near eastern pottery and
objects of other
materials from the upper strata (Sukas VII)." Carlsberg expedi‑
tion to Fenicia 9.
3.4.12.3. Straton van Sidon.
Langzaam worden de Feniciërs het
Griekse kamp ingetrokken. Reeds ten
tijde van Evagoras van Salamis rond
390 kozen ze tijdelijk voor een deel
de Griekse zijde. Met de Philhelleen
Straton aan het roer in Sidon gaat
hetzelfde gebeuren. Dank zij
de Griekse generaal
Chabrias weet de
Egyptische farao Téos Palestina te
veroveren. Gevolg is,
dat ook de
Fenicische steden proberen de Perzen
weg te werken.
Straton van Sidon neemt in de jaren 362‑360
de leiding van de revolte op
zich. Een tijd lang ziet het er
gunstig uit, want
Straton weet zich
gesteund door Griekse en Egyptische
machten. Maar dan vindt er in 359
een staatsgreep plaats in Egypte,
waarbij Téos wordt
afgelost door
Nectanébo II. Téos vlucht naar Sidon
en vandaar moet hij in arrest
te
Susa. De opstand verloopt.
3.4.12.4. Tripolis.
Dan vindt in deze eeuw een grote
bijzonderheid plaats. De tot dusver zo
verdeelde Feniciërs(in politiek
opzicht) geraken het eens
over het
stichten van een hoofdstad. Arvad,
Sidon en Tyrus nemen die belangrijke
stap. Tripolis of Taraboulus gaat
de stad heten,
want de stad
is
inderdaad verdeeld in drie gedeelten,
die volgens Diodorus Siculus
op
één stadie (=125 passen=180 meter)
uit elkaar liggen.
Hier komen de
leiders van de Fenicische vorstendommen
in den vervolge bij
elkaar.
Men slaat de handen ineen, omdat men
de dreiging van
de omringende
volken en rijken mogelijk te groot
vindt worden. Eindelijk krijgt
men
begrip van de eigen identiteit als volk
en wel juist op met moment, dat
de Feniciërs vergriekst raken, of
misschien wel daardoor. Pas
tegen
het einde van hun zo rijke
geschiedenis vindt er dan
toch een soort
"Unie van Utrecht" plaats.
Het is
allemaal prachtig, maar
de eigen
krachten worden weer eens schromelijk
overschat.
De onafhankelijkheidsverklaring van
352 te Tripolis opgesteld, werkt als
een rode lap op het zieltogende
Perzische imperium, dat nog een laatste
uithaal plaatst naar juist tot dan de
trouwste bondgenoot.
De nationale "eenheid" van
de Feniciërs kraakt, zoals
gebruikelijk,
aan alle kanten. Zo doet Tyrus niet
voluit mee in de afscheiding van het
Perzische rijk en laat het werk
vooral door Tennes van Sidon opknappen.
Zo doet ook Byblos, het vierde en
kleinste vorstendom, zelfs niet
mee
aan de stichting van Tripolis.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Zie:La tour de
Straton, E.Will, SYRIA LXIV.
REVOLTE VAN DE SATRAPEN
Artaxerxes II is nog een
te zwakke figuur om de opstand
te kunnen indammen. Hij
verliest ook Egypte. Pas Arta‑
xerxes III herstelt de orde in
het Perzische rijk. De
satraap Aroandre is een
van de gangmakers geweest achter
de rebellie. De satrapen
Ariobarzane en Damatès worden
vermoord.
Map
24.3.The Phoenician Cities, F Millar, Univ.Coll.London, A Case-Study on
Helleniosation. Proceedings of the Cambridge Philological Society 209 (N.S.29)
sept.1983, blz 55-71.
Zie:Tijdschrift
SYRIA LVI, L'inscription phénicienne de Tartous,
J Teixidor. Door R Dussaud
ontdekt in 1896 n C. Het is een
prachtig voorbeeld hoe deze
korte tekst toch tot verschillende
interpretaties aanleiding kan
geven. De inscriptie stamt uit
de 4e‑3e eeuw.
3.4.12.5. Tennes van Sidon.
Tussen 347 en 345 komt Sidon nog één
keer in opstand tegen de
Perzen.
Ditmaal is het de koning Tennes van
het vorstendom, die het
Perzische
garnizoen verjaagd met behulp van
4000 Griekse huurlingen, die uit het
Egypte van farao Nectanébo komen. Zij
staan onder de leiding van Mentor
de Rhodes. Ook Cyprus en zelfs Juda
schijnen zich bij de revolte aan te
sluiten.
Artaxerxes reageert koelbloedig,
schakelt via een
verrassende aanval
eerst Cyprus uit en weet door verraad
van Mentor? Sidon weer in handen te krijgen.
De rol van Tennes is niet geheel duidelijk, maar
vermoedelijk is ook hij
degene, die wellicht onder druk de
stad verraden heeft.Toch moet Tennes
het avontuur met de dood bekopen.
Sidon wordt in brand gestoken.
Na verloop van tijd wordt Sidon toch
weer opgebouwd, maar de eerste rol
in Fenicië is nu weer weggelegd voor
Tyrus, dat zich er overigens niet
lang op zal kunnen verheugen.
De onafhankelijkheidsgedachte en de
nationale gedachte is op dat moment
eigenlijk definitief gestorven met de
40.000 Sidoniërs. Het streven naar
één bondsstaat kwam te laat. Een of
twee eeuwen eerder was het mogelijk
nog haalbaar geweest. Fenicië is dus
nooit een echte eenheid geworden.
Dit feit werkt nog steeds door tot in
de huidige tijd toe.
3.4.12.6. De laatste Perzische jaren.
Nog even kan Tyrus kunstmatig
gloreren als eerste onder de Fenicische
steden. Nog dertien jaren resten de
stad voor dat ook
die onder zal
gaan. In die tijd brokkelt de
Perzische heerschappij vooral
mentaal
sterk af. Wel staan er nog legers
klaar met tienduizenden van soldaten,
maar het is een samenraapsel van zeer
veel nationaliteiten, die ook al
niet tot een eenheid zijn gesmeed en
die nauwelijks nog in de
grote
koning van Perzië geloven. De eerste
de beste doortastende veldheer met
een goed op elkaar ingespeeld leger zal de
lemen kolos doen tuimelen van
zijn voetstuk. Dat heeft de befaamde
tocht van de tienduizend al aange‑
toond.
Carthago heeft in het westen net zijn
zoveelste Siciliaanse oorlog met
de Grieken achter de rug en verheugt
zich op een kwart eeuw min of meer
vrede. Alles in de Mediterane
wereld lijkt tamelijk
rustig, maar in
Macedonië roert Ares zich met alle
geweld van dien.
Successievelijk
worden de vrije Grieken onderworpen
en dan is het
de beurt aan
het
Perzische rijk om opgerold te worden.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Map 36.2.4.The Relations between Tyre and Carthage during
the Persian Period, J.Elayi, JANES vol 13, 1981, blz 15.
DE STRIJD VAN SIDON
Bélésys, de satraap van
Syrië en Mazaios, de satraap van
Cilicië worden door
Tennes van Sidon nog verslagen. Als
Artaxerxes III met een
groot leger Sidon echter nadert,
pleegt waarschijnlijk
Tennes zijn verraad.
500 notabelen van de stad
komen nog bij Artaxerxes III
pleiten voor genade, maar
zij worden koelbloedig afgemaakt.
Als de Sidoniërs horen
van het verraad van Tennes en/of Mentor en de
massamoord op de
notabelen, steken ze zelf hun stad in
brand. Het geheel doet
denken aan het latere lot van Tyrus
en zeker bij Carthago.
Ook daar zien we naïeve leiders van
de stad denken, dat er
met de vijand nog iets te regelen
zou zijn en ook daar zien
we de stad tenslotte in brand
opgaan, gepaard gaande
met zelfmoordacties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten